Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze

Gespeeld door:

• Gil Sharon, viool
• Misha Furman, viool
• Itamar Shimon, altviool
• Katja Dirven, Cello

Met medewerking van ds I.D. (Ilse) Hogeweg.

Oorspronkelijk is het een orkestwerk dat bestaat uit een inleiding, 7 langzame sonata’s, in feite symfonische bewegingen, gebaseerd op Jezus’ zeven laatste woorden aan het kruis, en een afsluitend Presto (Il Terremoto). Het werd geschreven in opdracht van Don José Sáenz de Santa María, marqués de Valde-Íñigo, een mecenas die de decoratie van de Santa Cueva-grot onder de Santo Rosario-kerk te Cádiz Spanje) bekostigd had. Het was bedoeld voor de bijzondere liturgische dienst die ieder jaar op Goede Vrijdag in die grot gehouden werd.

De kruiswoorden zijn de woorden die Jezus volgens de Bijbel sprak toen hij aan het kruis hing. In de vier Evangeliën in het Nieuwe Testament wordt de kruisdood van Jezus vanuit interpretaties door vier verschillende personen besproken. In deze vier evangeliën spreekt Jezus in totaal zeven zinnen.

Het leven van Joseph Haydn (1732-1809) is wellicht in twee woorden samen te vatten: regelmaat en Godsbesef. Haydn’s besef van God, is typerend voor deze componist als wij bedenken, dat de tweede helft van de 18e eeuw gekenmerkt werd door toenemende vrijzinnigheid. Het was de periode van de Verlichting.

Na een grote succes van het vorig jaar, wordt het een nieuwe traditie in Kralingen. Tijdens de zeer bijzondere Paastijd op Stille zaterdag wordt samen met predikante Ilse Hogeweg een muzikaal meesterwerk uitgevoerd.
Haydn’s geloof was oprecht en eenvoudig. Hij schreef eens: “Als ik aan mijn God denk, dan huppelt mijn hart van vreugde en de tonen huppelen mee” (2 Samuël 6:14, SV). Naarmate hij ouder werd, groeide zijn devotie. De twee belangrijkste werken die hij schreef, de oratoria ‘Die Schöpfung’ en ‘Die Jahreszeiten’, geven daarvan het bewijs. Een jaar vóór zijn dood (1809) woonde hij voor het laatst een concert bij. Op het programma stond ‘Die Schöpfung’; na de laatste noot van het eerste deel werd de componist luid toegejuicht, waarop hij zijn hand opstak en zei: “Es kommt von dort” (‘Het komt van boven’).
De structuur van het werk is als volgt:

• Intrada (L’Introduzione I), Maestoso e adagio, bedoeld als “toepasselijke prelude”
• Sonata I, Largo. “Pater, dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt” (Lucas 23:34)
• Sonata II, Grave e cantabile. “Amen dico tibi: Hodie mecum eris in paradiso” (Lucas 23:43)
• Sonata III, Grave. “Mulier, ecce filius tuus … Ecce mater tua” (Johannes 19:26-27)
• Sonata IV, Largo. “Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me?” (Mattheus 27:46, Marcus 15:34)
• Introduzione II
• Sonata V, Adagio. “Sitio” (Johannes 19:28)
• Sonata VI, Lento. “Consummatum est!” (Johannes 19:30)
• Sonata VII, Largo. “Pater, in manus tuas commendo spiritum meum” (Lucas 23:46)
• Il Terremoto, Presto e con tutta la forza, “aardbeving, snel en met alle beschikbare kracht”, een stuk dat de aardbeving direct na Jezus’ overlijden uitbeeldt (naar Mattheus 27:51vv.).